Lightning Safety for Animal पावसाळा म्हटलं की थंडावा, हिरवाई आणि नवसंजीवनी वाटते, पण याच ऋतूमध्ये वीज पडण्याच्या घटनांमध्ये मोठ्या प्रमाणात वाढ होते. ही वीज केवळ झाडं, इमारती किंवा मनुष्यांनाच नाही, तर जनावरांनाही गंभीर फटका देते.
अनेक वेळा वीज कोसळल्यामुळे गुरे, म्हशी, मेंढ्या, शेळ्या, डुकरे यांचा जागीच मृत्यू होतो किंवा त्यांना गंभीर दुखापत होते. दुर्दैव म्हणजे आजही ग्रामीण भागात जनावरांच्या सुरक्षेकडे फारसं लक्ष दिलं जात नाही.
Lightning Safety for Animal वीज नेमकी का आणि कुठे पडते?
वीज ही नैसर्गिक ऊर्जा असून ती जमिनीपर्यंत पोहोचण्यासाठी सर्वात जवळच्या आणि उंच वस्तू निवडते. उदाहरणार्थ:
झाडं
लोखंडी किंवा टिनच्या छप्प्यांची घरं
उघडे गोठे
लोखंडी साखळ्या किंवा धातूची साधने
जनावरांचं शरीर पाण्याने भरलेलं असल्यामुळे, जेव्हा ते झाडाखाली किंवा अशा धातूच्या संपर्कात येतात, तेव्हा विद्युतप्रवाह सरळ त्यांच्या शरीरातून प्रवाहित होतो.
जनावरांवर होणारे संभाव्य परिणाम
वीज पडल्याने जनावरांना खालीलपैकी एक किंवा अधिक त्रास होऊ शकतात:
- जागीच मृत्यू
- स्नायूंना झटका
- हृदयाची गती अनियंत्रित होणे
- श्वास घेण्यात अडथळा
- मेंदूवरील परिणाम
- कानाचे पडदे फाटणे
- दृष्टिदोष किंवा अंधत्व
कधी कधी जनावरे काही वेळांनंतर मरतात कारण बाह्य जखमा नसून आंतरिक इजा झालेली असते. त्यामुळे वीज पडल्याचा संशय जरी आला तरी ताबडतोब पशुवैद्यकीय तपासणी गरजेची आहे.
वीजपासून जनावरांचे संरक्षण कसे कराल?
शेतकऱ्यांनी काही सोप्या पण अत्यंत महत्त्वाच्या उपाययोजना करून आपले पशुधन सुरक्षित ठेवू शकतात:
✅ गोठा सुरक्षित करा:
गोठ्याचे छप्पर लाकडी, सिमेंटचे किंवा विजेचे वाहक नसलेले असावे.
जर टिनपत्रा किंवा लोखंडी पत्रा वापरलेला असेल, तर लाईटनिंग अरेस्टर (वीजरोधक यंत्र) बसवावे.
गोठ्याच्या आजूबाजूच्या झाडांवरही वीजरोधक यंत्र बसवण्याचा विचार करा.
गोठ्याच्या जवळ सर्व गोष्टींचे चांगले अर्थिंग असणे अत्यावश्यक आहे.
✅ पावसाळ्यात हे लक्षात ठेवा:
जनावरे मोकळ्या जागेत किंवा झाडाखाली ठेवू नका.
लोखंडी साखळ्या, धातूची अडकवलेली साधने वापरणे टाळा.
गोठा शक्यतो बंद व सुरक्षित असावा.
पशुधन विमा: तुमचं आर्थिक कवच
शेती ही निसर्गावर अवलंबून असल्याने प्रत्येक शेतकऱ्याने आपली जनावरे विमाधारक ठेवावी. शासन यासाठी अनुदानित पशुधन विमा योजना उपलब्ध करून देते. वीज पडून जर जनावरांचा मृत्यू झाला, तर विम्याच्या मदतीने नुकसान भरपाई मिळू शकते. यामुळे शेतकऱ्यांवर येणारा आर्थिक ताण कमी होतो.
शेवटी काय लक्षात ठेवावं?
जनावरांचं संरक्षण म्हणजे केवळ माणुसकी नव्हे, तर शेतकऱ्याच्या आर्थिक सुरक्षिततेचं संरक्षण आहे.
वीज ही अनियंत्रित पण टाळता येण्यासारखी आपत्ती आहे.
थोडं आधीच नियोजन केल्यास हजारो रुपयांचं नुकसान टाळता येऊ शकतं.